معرفی رئالیتی‌شو بازمانده | ماجرای توقیف به دلیل سنگ‌پرانی به نمادهای باستانی

رویداد۲۴ | رئالیتی‌شوی «بازمانده» یکی از پروژه‌های پر سر و صدای اخیر در شبکه نمایش خانگی بود که پیش از آنکه بتواند پا بگیرد، به دلیل حواشی و اتهام توهین به نماد‌های ایران باستان، در آستانه توقیف قرار گرفت. این مسابقه که پخش خود را از پلتفرم مستقل «بازمانده‌بین» آغاز کرد، خیلی زود با انتقادات زیادی مواجه شد؛ هم از نظر ماهیت کپی‌برداری از برنامه‌های خارجی و هم به دلیل محتوای توهین‌آمیز که در یکی از بخش‌ها نمایش داده شد.

معرفی رئالیتی‌شو بازمانده و منبع الهام آن

«بازمانده» یک رئالیتی‌شوی متفاوت در ژانر بقا و رقابت واقعی است که پخش خود را از ۲۲ آبان ماه در پلتفرم اختصاصی «بازمانده‌بین» آغاز کرد. این برنامه با هدف ایجاد بستری برای عرضه تولیدات بزرگ ایرانی و حفظ حقوق تولیدکنندگان راه‌اندازی شد. در این مسابقه، شرکت‌کنندگان در محیطی شبیه جزیره، با منابع محدود آب و غذا رو‌به‌رو می‌شوند و چالش‌های دشواری را پشت سر می‌گذارند. در آخر تنها یک نفر که موفق به مدیریت منابع و گذر از مسابقات سخت می‌شود، به عنوان برنده معرفی می‌شود. جایزه این رقابت پنج میلیارد تومان اعلام شده است.

این مسابقه نسخه ایرانی مسابقه بین‌المللی به همین نام، Survivor است که تاکنون در بیش از ۵۰ کشور جهان از جمله آمریکا، ایتالیا، فرانسه، سوئد، یونان و ترکیه تولید شده است. اگرچه سازندگان ایرانی «بازمانده» مدعی شدند که نسخه داخلی این برنامه دارای «فیلمنامه ایرانیزه» بوده و با بهره‌گیری از فرهنگ و تمدن ایرانی و مطابق با سلیقه مخاطب ایرانی ساخته خواهد شد، اما برخی منتقدان، بکر نبودن این محصول و فقدان افزوده‌های جذاب را جزو نکات منفی فرامتنی آن دانستند و به سوابق مشابه داخلی نظیر «سیزده شمالی» و آثار سعید ابوطالب اشاره کردند.

بیشتر بخوانید: ماجرای سنگ‌پرانی به نماد‌های ایران باستان در مسابقه بازمانده چه بود؟ | یک بام و دو هوای سیاست فرهنگی

تهیه‌کنندگی این مسابقه را جواد نوروزبیگی برعهده داشته و سیامک انصاری و مهران غفوریان به عنوان مجریان، حال و هوای متفاوتی به برنامه دادند. البته، شیوه اجرای مهران غفوریان مورد انتقاد قرار گرفت.

چالش‌های بقا در مسابقه بازمانده

مسابقه «بازمانده» شامل ۲۰ شرکت‌کننده است که در دو گروه با یکدیگر رقابت می‌کنند. یک تیم متشکل از سلبریتی‌ها، اعم از بازیگران، ورزشکاران و خوانندگان و تیم دیگر از داوطلبان عادی هستند. شرکت‌کنندگان برای بقا تلاش می‌کنند، باید از محیط غذای خود را تهیه کرده و محل اقامت بسازند. افراد سرشناس بسیاری مانند پوریا پورسرخ، معین زندی، سیاوش خیرابی، احسان روزبهانی، جواد کاظمیان و الهه منصوریان در این مسابقه حضور داشته‌اند. همچنین ورزشکارانی، چون هاشم بیک‌زاده، نازنین ملایی، مهسا جاور و بهناز شفیعی نیز در جمع شرکت‌کنندگان دیده شدند.

تیزر مسابقه بازمانده

ماجرای توهین به نماد‌های ایران باستان در بازمانده

نکته‌ای که جنجال اصلی را برای «بازمانده» رقم زد، نه کپی‌برداری از یک فرمت خارجی، بلکه ماجرای توهین به نماد‌های ایران باستان بود. در یکی از بخش‌های این مسابقه که از پلتفرم مستقل «بازمانده‌بین» منتشر می‌شد، شرکت‌کنندگان شروع به پرتاب سنگ یا شیء به سمت یکی از نماد‌های کهن ایرانی کردند. نماد‌هایی که در این بخش مورد حمله قرار گرفتند، شامل پرنده «هما» و «درفش کاویانی» بودند.

پرنده هما در فرهنگ ایران باستان نماد سعادت و نیک‌بختی است. اهمیت این پرنده در دوران هخامنشیان به حدی بود که باور داشتند سایه‌اش بر سر هر کسی بیفتد، برایش خوشبختی و حتی شاهی به همراه می‌آورد؛ همچنین توهین به این پرنده نزد مردم باستان باعث بدبختی و دوری برکت از سرزمین می‌شد.

درفش کاویانی نیز پرچمی است که در شاهنامه توسط کاوه آهنگر در مقابل ضحاک ستمگر بلند شد و نماد ایستادگی ملت ایران در برابر ظلم و دادخواهی محسوب می‌شود. کاربران شبکه‌های اجتماعی به این اقدام واکنشی شدید نشان داده و پرتاب شیء به سوی این نماد‌ها را «پرتاب جهل به سوی خرد» و دهن‌کجی به میراثی بی‌مانند در جهان دانستند.

ماجرای توقیف مسابقه بازمانده

پس از جنجال توهین به نماد‌های باستانی، انتقادات گسترده‌ای متوجه برنامه شد و پخش «بازمانده» در آستانه توقیف قرار گرفت. این اتفاق در حالی رخ داد که پیش‌تر، نهاد‌هایی که سابقه کم‌توجهی یا حتی بی‌توجهی عامدانه به ایران باستان داشتند، در مقاطعی خاص مانند جریان جنگ ۱۲ روزه اقدام به پر کردن برنامه‌های خود از نماد‌ها و قهرمانان ملی کرده بودند، اما پس از فروکش کردن آن شرایط، روند به حالت قبل بازگشت. توهین به نمادهایی، چون هما و درفش کاویانی، در این فضای متناقض فرهنگی رخ داد.

عباس سیاح طاهری، معاون کاربران و تنظیم‌گری اجتماعی ساترا، به این حواشی واکنش نشان داد. او صراحتاً اعلام کرد که مسابقه «بازمانده» دارای مجوز مشروط بوده که تاریخ انقضای آن مرداد ماه ۱۴۰۳ پایان یافته است.

به گفته وی، این برنامه در حال حاضر هیچ مجوز تولید و انتشار ندارد و پیگیری‌های قانونی در جریان است. این وضعیت، سرنوشت «بازمانده» را در هاله‌ای از ابهام قرار داد، زیرا مسئولان پخش همچنان منتظر برخورد رسمی با این اقدام توهین‌آمیز بودند.